Kunstenaar Ai Weiwei kritisch op Chinese leiders

 

Gisteren was ik op bezoek bij de kunstenaar Ai Weiwei. Ai staat niet alleen bekend om zijn avantgardistische conceptuele kunst maar ook om zijn sociale betrokkenheid en de manier waarop hij ongezouten kritiek levert op de Chinese leiders. Op basis van Ai’s ideeën werd in 2008, in samenwerking met het Zwitserse architectenbureau Herzog en Meuron, het olympisch stadion ‘Het Vogelnest’ gebouwd.

Maar omdat hij het niet eens was met de uitvoering en de manier waarop de communistische partij in zijn ogen de Olympische Spelen als propagandamiddel gebruikte, keerde hij zich er volledig van af.
In 2007 oefende hij ook kritiek uit op Steven Spielberg en Zhang Yimou die volgens Ai zonder enig moreel besef hun medewerking verleenden aan de Olympische Spelen.

Ai’s maatschappijkritische houding houdt verband met zijn jeugd. Zijn vader Ai Qing was een vooraanstaande dichter. Tijdens de culturele revolutie werd hij met zijn gezin verbannen naar de westelijke provincie Xinjiang waar hij te werk werd gesteld. In 1978 werd zoon Ai toegelaten tot de Filmacademie in Peking. Filmregisseurs als Chen Kaige en Zhang Yimou waren zijn jaargenoten. Vanaf 1981 woonde hij in New York, waar hij conceptuele kunst studeerde aan de Parsons Designacademie. In 1993 keerde hij terug naar Peking omdat zijn vader ziek werd. Daarna publiceerde hij boeken en verleende hij zijn medewerking aan de baanbrekende tentoonstelling “Fuck off” in Shanghai.

Ai woont niet ver van mijn huis, op een voormalig industrieterrein waar voornamelijk ateliers van kunstenaars zijn gevestigd. Achter een groene ijzeren deur bevindt zich zijn in minimalistische stijl opgetrokken villa.

Daar woont hij en daar houdt zijn personeel kantoor. Ai is gastvrij. De pers kan altijd langs komen maar toch verloopt de communicatie niet altijd even soepel. Ik was twee maal eerder bij Ai op bezoek; met wisselend succes. Het is altijd afwachten of de flamboyante en grillige kunstenaar zich openstelt voor een gesprek.

Ditmaal heeft Ai Weiwei een goede bui maar omdat hij het druk heeft met zijn project getiteld ‘Burger Onderzoek’ heeft hij weinig tijd. Op 12 mei herdenkt China de aardbevingsramp die een jaar geleden de dorpen Beichuan en Wenchuan in de provincie Sichuan van de kaart veegden.
Toen bleek dat de scholen waren ingestort door nalatigheid van corrupte autoriteiten waren de slachtoffers furieus. Zij eisten een onafhankelijk onderzoek.Toen bleek dat de lokale autoriteiten geen haast maakten met het onderzoek en het vrijgeven van alle namen van de slachtoffers, ondernam Ai Weiwei actie. Ongeveer honderd vrijwilligers lopen nu op zijn initiatief in Sichuan rond om veldonderzoek te doen en met slachtoffers te praten. Een deel van de resultaten en de namen van de opgespoorde slachtoffertjes publiceert hij op zijn blog https://blog.sina.com.cn/aiweiwei .

Ai Weiwei: “De corrupte autoriteiten moeten verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden, dat is ons doel. Om dat te bereiken willen we eerst weten hoeveel kinderen precies onder het puin van de slecht gebouwde scholen terecht zijn gekomen. De onderzoeksresultaten zijn nodig om tot een conclusie te komen.
Dat de overheid niet komt met een definitieve lijst van slachtoffers is een eeuwenoude manier om het volk om de tuin te leiden. Ook het totaal aantal slachtoffers van de Studentenopstand in 1989 die volgens welingelichte kringen rond de 500 bedraagt, is nooit officieel door de centrale overheid vrijgegeven. Dit is de zogenaamde ‘tijdtherapie’, een tactiek van de overheid om dingen net zo lang te verzwijgen tot de mensen moegestreden zijn en het opgeven.
Daarom voel ik mij verantwoordelijk die taak op me te nemen.”

Dat hij, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de gedetineerde mensenrechtenadvocaat Huang Qi, actie kan voeren zonder te worden vervolgd, houdt vermoedelijk verband met zijn status als kunstenaars en met zijn familieachtergrond. “De overheid laat me tot nu toe gedeeltelijk mijn gang gaan. Mijn blog is nog niet uit de lucht gehaald maar de overheid dwarsboomt me waar mogelijk. Gisteravond bijvoorbeeld vond ik 150 nieuwe namen van slachtoffertjes op mijn blog maar toen ik vanochtend weer keek, waren de namen plotseling op raadselachtige wijze gewist. Iemand heeft blijkbaar uitgevonden hoe hij de instellingen van mijn blog op afstand kan besturen.”

De eerste vraag die bij Wei opkwam toen hij een paar dagen na de ramp het getroffen gebied bezocht was: hoe waardevol vinden Chinezen een mensenleven? Die vraag wil hij beantwoorden en hij wil het opnemen voor mensen die nooit meer voor zichzelf kunnen spreken. Ai: “Zulke rampen zijn blijkbaar nodig. Ze laten ons zien dat we nog steeds in een totalitair regime leven. Als kunstenaar moet ik mezelf fundamentele vragen stellen. Dat is de enige manier om vooruit te komen.”

https://files.edsondepary.webnode.com/200002167-79e117adb1/animated_favicon1.gif