Werkende bejaarden: heel gewoon in Amerika
„Waarom zou je je leeftijd op je CV zetten?” reageert Chris vanuit de Verenigde Staten op het relaas van Jacqueline Koppelman. Zij had naar mijnrecessie@nrc.nl geschreven dat zij vermoedde dat haar leeftijd de reden is dat zij na een korte sabattical nu moeilijk aan de slag komt - ze is 47.
„Ik werk in de Verenigde Staten waar gelukkig strenge wetgeving tegen leeftijdsdiscriminatie bestaat”, schrijft Chris. „Een leeftijd op je resume zetten is absoluut niet toegestaan, en zelfs het aangeven van wanneer je bent afgestudeerd is verdacht.”
Er waren meer reacties die suggereerden dat het in Amerika beter geregeld was voor ouderen. Ik belde hoogleraar sociaal recht en sociaal beleid Toine Jacobs van de universiteit van Tilburg om te vragen of dat zo was.
Zijn ouderen in de VS inderdaad beter beschermd?
„Je moet oppassen met generalisaties, maar het is waar dat in Amerika men bij sollicitaties minder mag vragen naar leeftijd, en dat ze die ook niet zo snel in hun cv zetten.”
Maar je kan toch aan de werkervaring ongeveer zien hoe oud iemand is?
„Natuurlijk gaat iedere manager toch een beetje zitten optellen, en denkt dan bij een lang cv: dat kan niet iemand van 25 zijn. Maar het klopt dat men daar veel minder open is over leeftijd.”
Iemand schreef ook dat de beloning in de VS meer van de functie afhangt dan van de baan, en dat het daardoor makkelijker is ouderen in dienst te nemen.
„In Nederland zijn regels van ancienniteit - dat je automatisch meer betaald krijgt naarmate je ouder wordt - heel algemeen. In de VS heb je dat ook wel, vooral bij grote bedrijven als Ford en de grote banken, maar veel minder. Het komt omdat in Nederland ongeveer 80 procent van de werknemers onder een cao valt. Die worden door vakbonden afgesloten, en vakbonden hechten nu eenmaal sterk aan ancienniteit. In de VS valt maar 15 procent van de werknemers onder een cao. Heel veel bedrijven stellen zelf hun beloningen vast.”
Ok, ze verdienen dus niet automatisch meer dan hun jonge collega’s, maar is het voor ouderen ook daadwerkelijk makkelijker om een baan te krijgen in de VS?
„Je moet bedenken dat in de VS pensioenen lang niet zo goed geregeld zijn als in Nederland. Amerikanen zijn eraan gewend door te werken tot hun 65ste jaar, of langer zelfs. Daardoor zien ze dat ouderen goed functioneren: er zijn niet zoveel vooroordelen over ouderen. Daarnaast heeft Amerika al meer dan veertig jaar een wettelijk verbod op leeftijdsdiscriminatie. Daar is over geprocedeerd, en daardoor is er zo langzamerhand voor veel bedrijfstakken bekend hoe ver je kan gaan bij het stellen van leeftijdseisen bij ontslag of bij het aannemen van mensen. Piloten werden bijvoorbeeld vroeger altijd ontslagen als ze vijftig werden. Daar hebben ze succesvol tegen geprocedeerd, en die leeftijdsgrens is verdwenen.”
Maar werkgevers kunnen toch een smoes gebruiken? Zeggen dat er anderen waren met een beter cv?
„Natuurlijk is het in individuele gevallen moeilijk aan te tonen dat er sprake is van discriminatie. Werkgevers kunnen bijvoorbeeld zeggen dat ze het financieel moeilijk hebben, en dat ze daarom de duurste werknemers moeten ontslaan; dat zijn dan ‘toevallig’ ook de ouderen. Mevrouw Koppelman zou ook in de VS aan kunnen lopen tegen de grenzen van de wet. Als de werkgever niet zegt dat ze afgewezen is omdat ze te oud is, is dat moeilijk te bewijzen. Er zijn bovendien vaak meerdere redenen waarom iemand wordt afgewezen: de getroffene denkt dat dat is om zijn ras, leeftijd of sexe, maar de werkgever zegt dat het gaat om de werkervaring. Prik dat maar eens door.”
Hebben slimme advocaten daar geen trucs voor verzonnen?
„Ja, maar het blijft moeilijk. Belangrijk is het statistisch bewijs. Als een werkgever zegt dat hij niets tegen ouderen heeft, maar hij heeft al tien jaar niemand van boven de veertig aangenomen, dan heeft de klager een punt. Maar deze mevrouw zou zich moeten melden bij de commissie gelijke behandeling. Die kijken hier heel serieus naar.”
Maar ook als ze gelijk krijgt, dan heeft ze toch nog geen baan?
„Dat is inderdaad nog een verschil met de VS. Hier is men terughoudend met de order om iemand aan te nemen. In de VS gebeurt dat wel, als de discriminatie eenmaal bewezen is. Dan volgt na het oordeel gewoon het bevel om iemand in dienst te nemen. Daar schrikken wij nog voor terug.”
Neemt u juist in deze onzekere tijden graag een betrouwbare oudere in dienst?
Of raakt de recessie u op een hele andere manier; komt het diner bij u inmiddels bijvoorbeeld uit de moestuin in plaats van de schappen van de supermarkt. Reageer, of stuur uw verhaal naar mijnrecessie@nrc.nl
